Hidrosel nedir?
Basitçe hidrosel testisin etrafındaki kese de aşırı sıvı birikmesi olarak tanımlanabilir. Detaylı açıklamak gerekirse, halk dilinde su fıtığı olarak da bilinen hidrosel, karın zarının (periton) anne karnındayken kasık kanalı içine doğru keseleşip tamamının değil sadece karına yakın kısmının kapanması ve bu kapanıklığın daha uç kısmında yani testise yakın kısmında kalan kese içinde karın içi sıvısının hapsolması olarak tariflenebilir. Karın zarı tam kapanamaz, küçük bir açıklık kalır ise bu durumda sadece kese içine karın içi sıvısı girebilecek kadar bağlantı olur ki, buna kominike hidrosel denir. Eğer keseleşen karın zarının giriş kısmı geniş ve buradan içeri doğru karın içi organlar (bağırsak, kız çocuklarda yumurtalık, omentum, apandiks vs) girecek olursa da kasık fıtığı dediğimiz durum oluşur.
Hidrosel kimlerde ve ne sıklıkta görülür?
Hidrosel büyük çoğunlukla erkek çocuklarda görülür, ender olarak kız çocuklarında da ortaya çıkabilir ki Nuck kanal kisti olarak adlandırılır. Hidrosel de, sağ tarafta sola göre daha sık görülür. % 5-10 hastada iki tarafta da olabilir.
Hidrosel neden ve nasıl olur?
Erkek çocuklarda hidrosel üç tipe ayrılır: 1) Eğer kasık kanalına doğru balonlaşan karın zarının karın boşluğu ile ilişkisi kapanmamışsa, suyun içeri girip çıkmasına bağlı olarak oluşan şişlik zaman zaman kaybolup yeniden oluşabilir. Bu durum ilişkili (komünike) hidrosel olarak tanımlanır. 2) Balonlaşan karın zarının giriş kısmı kapanmış ve içinde bulunan sıvı torba (skrotum) içinde sadece
testis çevresinde hapsolup kalmışsa testis hidroseli, 3) kanal içerisinde ya da hemen dışında kalmışsa da kord hidroseli (kordon kisti) olarak bilinir. Kız çocuklarında ise sadece kasık bölgesinde şişlik şeklinde bulunur. Bu durum Nuck kanalı kisti (hidroseli) olarak isimlendirilir. Tüm bunlar doğumsal olarak oluşan anormalliklerdir. Ender olarak, erişkinlerde olduğu gibi, testis ya da damarlarda oluşan enfeksiyonlardan sonra da hidrosel ortaya çıkabilir. Bunların dışında karın içi sıvısının artmasına neden olan bazı durumlar da hidrosele sebep olabilir. Kronik böbrek ya da karaciğer hastalıklarına bağlı olarak karın içinde sıvı toplanmış (asit) olan hastalar ile beyin boşluklarında genişleme (hidrosefali) nedeniyle karına şant uygulanmış hastalarda, karın içinde bulunan basıncın artmasına bağlı olarak hidrosel gelişebilir.
Hidrosel nasıl anlaşılır?
Hidroselin bulgusu kasık ya da torbalarda (skrotum) oluşan şişliktir. Kasık fıtığından farklı olarak bu şişlik üzerine basmakla kaybolmaz. Kominike hidroselde şişlik zaman zaman kaybolabilir. Genellikle sabahları yoktur, ancak gün boyunca çocuk ayakta olduğu sürece yavaş yavaş dolar ve gün sonunda belirginleşir. Üst solunum yolu enfeksiyonu gibi nedenlere bağlı olarak ateşlenen çocuklarda bu belirginleşme daha sık görülür. Diğer iki tip hidroselde ise şişlik süreklilik arzeder ve kaybolmaz.
Kasık şişliği olan çocuklarda kasık fıtığı ve hidrosel karışabilir. İkisini ayırt edebilmenin en kolay yolu loş bir ortamda şişliğe doğru ışık tutarak (transilluminasyon) bakmaktır. Eğer ışık tutulan kitle parlak bir refle veriyor yani ışığı geçiriyorsa şişliğin içinde sıvıdan kaynaklandığı düşünülür ki, bu durumda tanı hidroseldir. Şişliğin içinde bağırsak ya da karın içi oluşumlarından biri varsa ışık geçemeyecektir. Bu durumda ise tanı büyük bir olasılıkla kasık fıtığıdır. Kimi zaman genellikle travmaya (çarpma, düşme, vurma) bağlı olarak torba içine doğru olan kanamalar da benzeri bulgular verebilir. Bunun dışında, kasık fıtığı ve hidrosel birlikte olabilir. Bu hastalarda hidroselin üst tarafında basmakla kaybolan bir şişlik saptanır.
Hidroselin tedavisi nedir? Ne zaman ameliyat edilmelidir?
Hidrosel olan hastaların tanısı genellikle yenidoğan döneminde yapılan rutin çocuk kontrollerinde konur. Hidroselin kesin tedavisi cerrahidir. Ameliyat ile hidrosel kesesi boşaltılarak çıkartılır. Kominike hidroselde giriş yeri dar olduğundan kapanma olasılığı vardır. Bu hastalarda hidroselin büyüklüğüne bağlı olmak koşuluylan6-12 ay beklenebilir. Diğer hidrosel tiplerinde ise 2 yaşına kadar takip edilerek beklenir, eğer kendiliğinden geçmezse sonra uygun bir zamanda ameliyat planlanmalıdır. Yukarıda belirtilen karın içi basıncının artmasına neden olan sorunları olan çocuklarda ise cerrahi tedavinin gecikilmeden yapılması en doğru yaklaşımdır.
Hidrosel ameliyatı nasıl yapılır?
Hidrosel ameliyatları günübirlik ameliyat olarak yapılabilir. Günübirlik ameliyatlarda (özel durumlar söz konusu değilse) hasta geceyi hastanede geçirmez. Ameliyat tarihinden bir gün önce hastanın ameliyat öncesi değerlendirmesi yapılır. Bunun için hasta hem ameliyatı gerçekleştirecek hekim ve hem de anestezi uzmanı tarafından görülür, fiziksel muayene ve gerekli görülen kan tahlilleri yapılır. Ameliyat sırasında genel anestezi uygulanacağından hastanın ameliyat günü aç olarak gelmesi gereklidir. Açlık süresi yaşa göre değiştiğinden her hasta için farklıdır ve anestezi (narkoz) doktorunun tavsiyesine uyulmalıdır. Ameliyat günü hasta kendisine belirtilen süre kadar aç (oruç gibi) bırakılarak hastaneye getirilir. Ameliyat işlemi bittikten sonra hasta yatırılarak izlenir. Anestezik ilaçların etkisi geçip ağızdan beslendiktan sonra hekim tarafından görülür ve gerekli öneriler yapılarak gönderilir.
Hidrosel ameliyatı sonrası ne tür sorunlar olabilir?
Sık görülmemekle birlikte hidrosel ameliyatlarından sonra bazı komplikasyonlar görülebilir. Bu komplikasyonlar yara enfeksiyonu, hidroselin tekrar çıkması, torba (skrotum) içine kanama, testisin yerinden yukarı kaçması, testise gelen damarların zedelenmesi sonrasında küçülerek erimesi (testis atrofisi), sperm kanalının zedelenmesine bağlı olarak ileri yaşlarda ortaya çıkabilecek üreme ile ilgili sorunlar sayılabilir. Ancak tecrübeli çocuk cerrahları ve çocuk ürologlarının yaptığı ameliyatlar sonrası komplikasyon görülme riski çok çok azdır.
Daha fazla bilgi ve randevu için bize 05073192834 nolu telden bize ulaşabilirsiniz.
Sağlıcakla kalın..
Doç.Dr.Engin Yılmaz
Çocuk Cerrahisi ve Ürolojisi Uzmanı
