Gastroözefageal Reflü (GÖR) nedir?
Çocuklarda ve bebeklerde gastroözofageal reflü (GÖR), mide içeriğinin istemsiz olarak yemek borusuna kaçmasıdır. Aslında çocuklarda ve bebeklerde yemeklerden sonra az sayıda ve kısa süreli GÖR atakları yaşanması normal bir durumdur. Ancak bunlarda artış hastalık olarak kabul edilir. GÖR özellikle bebeklerde tükürme, kusma ve regürjitasyon denilen durumlarla karıştırılmamalıdır.
Hızlı büyümeyi desteklemek için büyük miktarlarda süt ve besin verilen bebeklerde beslenme esnasında ve hemen sonrasında regürjitasyon görülmesi normal bir durumdur.
Çocuklarda GÖR 2 yaşından sonra da devam ediyor ve özellikle ek problemlere ve gelişme geriliğine neden oluyorsa bu durum tedavi gerektirir ve bu durum Gastro Özofageal Reflü Hastalığı (GÖRH) olarak tanımlanır.
Bebeklerde GÖR neden olur?
Yeni doğan ve 2 yaşın altındaki bebeklerde yemek borusunun alt kısmı ve reflü oluşumunu engelleyen mekanizmalar henüz tam gelişmemiştir.
Bebeğin beslenme yöntemi ve gastroözofageal reflüye sebep olabilir. Tüm bu nedenlere bağlı olarak bebeklerdehastalık olarak tanımlanmayan GÖR olur.
Çocuklarda yukardaki nedenlerin dışında reflü şeyler nelerdir?
Obesite, aşırı yemek, baharatlı yiyecekler, kafein, bazı ilaçlar da GÖR’e sebep olabilir. Ailesel eğilim vardır ancak kalıtsal değildir.
Çocuklarda GÖR ü arttıran hastalıklar var mı?
Bazı doğumsal hastalıklar gastroözofageal reflü hastalığının görülmesine yol açar. Nörolojik sebepler (Serebral palsi, meningomyelosel vb ), konjenital diyafragma hernisi, özofagus atrezisi, omfalosel, gastroşizis bunlara örnek verilebilir. Bunun yanında koroziv yakıcı maddelerin içilmesine bağlı edinilmiş yemek borusu hastalıklarında da reflüye yatkınlık olur.
Bebek ve çocukluk çağında GÖR niçin önemli?
Çocuklarda erişkinlerden farklı olarak GÖR hastalığı,büyüme gelişme geriliğinin yanı sıra alt ve üst solunum yolu hastalıkları, kansızlık gibi erken dönemde tedavi edilmezse ileri yaşlarda düzeltilemeyecek durumlara neden olmaktadır. Bu yüzden hastalığa bağlı sorunlar büyümeden tanı konulup etkili bir şekilde tedavi edilmesi gerekir.
Çocuklarda GÖR hastalığının belirtileri nelerdir?
GÖR hastalığı bulgu ve belirtileri yaşa göre değişir. Bebeklerde genellikle gelişme geriliği,kusma ve tekrarlayan solunum yolları enfeksiyonu şikayetleridir.
Daha büyük çocuklarda karın ağrısı, göğüs ağrısı ve sık kusma, yutma güçlüğü ve gelişme geriliği görülebilir.
Nörolojik engelli çocukların nörolojik olarak normal çocuklara göre GÖRH daha yüksek oranda olup beslenme tüpü yerleştirilmesi sırasında reflü için tedavi gerekebilir.
Bebek ve Çocuklarda GÖR Klinik Bulguları
Kusma, gelişme geriliği, aşırı ağlama, uyku bozukluğu, kolik, sık veya devamlı öksürük ya da hırıltılı solunum, yemek yemeyi reddetme ya da beslenme bozukluğu, yemeyi takiben midede yanma hissi, gaz, karın ağrısı, ağlama nöbetleri, ağıza mide içeriğinin gelmesi ve tekrar yutma,özellikle sabahları ağızda acı tat olması, sık görülen akciğer, kulak ve sinüs enfeksiyonları, tekrarlayan pnömoni, kansızlık (anemi)
Çocuklardaki GÖR ün zararlı etkileri
Eğer reflü tedavi edilmezse ciddi sorunlara sebep olabilr. Örneğin kilo kaybı, yutma güçlüğü (disfaji), boğulma hissi, öksürük, ses kısıklığı, kanama, yemek borusunda darlık, erişkin yaşlarda mukozada kanser öncüsü bazı değişikliklere (Barrett özefagus) neden olabilir.
Çocukluk çağında ortaya çıkan GÖR hastalığının en önemli komplikasyonları büyüme gelişme geriliği, tekrar eden otit ve tonsillofarenjitler, kalıcı üst ve alt hava yolları hasarı, özofajit, gastrointestinal kanama ve daha nadiren olan Barret özofagusudur.
Bebek ve çocuklarda GÖR Hastalığın nasıl teşhis edilir?
Tanı genellikle hikaye ve fizik muayene ile konulabilir ve bir takım testlerle doğrulanır. Hastalığa tanı koymada en önemli nokta hastalığın aile özellikle de hekimler tarafından akla getirilmesidir.
Reflünün tanısı için kullanılan testler şunlardır;
Baryumla özofagus mide duedonum grafisi: Çocuk baryum içerken filmde baryumun aşağıya yemek borusundan ve mideden geçişinin incelediği bir testtir. Aynı zamanda mide boşalma zamanı ve anotomik özellikler hakkında da bize bilgi verir.
Gastroskopi: Endoskop ucunda ışık bulunan esnek bir tüptür. Bu tüpün ağızdan özofagusa ve mideye doğru ilerletilmesi sırasında yemek borusu görüntülü olarak incelenebilir. Büyük çocuklarda sakinleştirici verilerek bu işlem yapılabilir. Daha küçük çocuklarda narkoz gerekebilir. Bu işlemle yemek borusunda sıkıntı görülen yerlerden biyopsi yapılabilir.
Özefagus Basınç ölçümü ve PH metre: Burundan çok ince esnek bir tüp yemek borusundan mideye gönderilerek buradaki basınçlar ve yukarı çıkan asit miktarı ölçülebilir. Böylece reflü sayısı ve reflünün süresi hakkında bize bilgi verir.
Bebek ve çocuklarda gastroözofageal reflü hastalığı için ailelere öneriler;
- Beslenme ortasında ve sonunda gazını çıkartın.
- Bebeğinizi besledikten sonra sindirimine yardımcı olmak için 20 dakika kadar dik pozisyonda tutun.
- Hazır mamayla beslenen bebejkler için doktorunuzun mama verilmesi ile ilgili önerilerine uyun
- Bebeklerinizi az miktarda, daha sık beslemeye çalışın, ancak günlük olarak verilen toplam mama miktarını aşmamaya ya da azaltmamaya dikkat edin.
- Bazen, anne babanın gerginliği gastroözofageal reflüyü kötüleştirebilir. Böyle bir durum olduğunu hissederseniz, doktorunuzdan ya da hemşirenizden size destek olmasını isteyin. Beslenmeyle ve gaz sorunları ile ilgili daha detaylı bilgiyi Bebeğinizin Uzman Çocuk Hastalıkları Hekiminden alabilirsiniz.
Bebek ve çocuklarda gastroözofageal reflü hastalığı nasıl tedavi edilir?
GÖR hastalığında var olan semptomlara göre basamaklı bir tedavi yaklaşımı önerilir. Çoğu kez bebeğin büyümesi, beslenme alışkanlıklarının ve yaşam tarzının düzeltilmesi, aşırı kilolu çocuklarda tartı kontrolünün sağlanması, yemeklerden sonra kullanılan mide ve barsak hareketlerini düzenleyici bazı ilaçlarla tedavi edilebilir.
Bol giysiler seçilmesi, reflü ataklarını tetikleyen kahve, çikolata ve yağlı besinlerden uzak durulması ve öğünlerde aşırı miktarlarda besin tüketiminden kaçınılması yarar sağlar.
Ancak özofajiti düşündüren klinik ve laboratuvar bulguları varsa, tedavi rejimine başlangıçtan itibaren asit baskılayıcı bir ilacın, yüksek doz H2 reseptör blokeri ya da proton pompa inhibitörünün eklenmesi gerekir.
Özellikle süt çocuğu ve oyun çocuklarının bir alışkanlığı olan yatarken ya da uykuya dalarken biberonla süt içilmesi, GÖR hastalığı gelişimini kolaylaştıran önemli bir faktördür.
Bebekler için tedavi önerileri;
- Bebeğin sırtını yükseltmek (bu amaçla reflü yastıklarından yararlanılabilir)
- Besledikten sonra 20 dakika dik pozisyonda tutmak
- Sık aralıklarla ve küçük porsiyonlarla beslemek
- Daha koyu gıdalarla beslemek
Çocuklar için tedavi önerileri;
- Yatağın başını yükseltmek
- Yemekle uyku arasında en az iki saat süre bırakmak
- Üç ana öğün yerine küçük porsiyonlarla, sık aralıklarla beslenmesini sağlamak
- Aşırı yemek yedirmekten kaçınmak
- Yağlı, baharatlı gıdalar, kafein gibi reflüyü arttırabilecek gıdalardan kaçınmak
Bebek ve çocuklarda hangi durumlarda cerrahi tedavi düşünülmelidir?
Özellikle nörolojik hastalığı ve yutma güçlüğü olan hastalarda gastrostomi ile birlikte antireflü ameliyatları düşünülmelidir. Ayrıca altta yatan doğumsal hastalığı olan hastalarda ameliyat apılmalıdır
Nörolojik ya da başka hastalığı olmayan hastalarda ise davranış ve ilaç tedavisine rağmen sık solunum yolu şikayetleri olan, gelişme geriliği ve kansızlık gelişen, yemek borusunda darlık gelişen hastalarda ameliyat yapılmalıdır
Bebek ve çocuklarda gastroözofageal reflü hastalığında ameliyat yöntemleri nelerdir?
Reflü için ameliyatın amacı gıdaların yemek borusundan mideye geçişini sekteye uğratmadan, mideden yemek borusuna mide içeriğinin geri kaçışını engellemektir. Bu amaçla birçok ameliyat yöntemi tanımlanmıştır. Hangi yöntemin uygulanacağı hastanın durumuna ve yapacak cerrahın seçimine bağlıdır.
Genel olarak, midenin fundusu yemek borusunun etrafına sarılır bu tam ya da kısmen olabilir, ayrıca yemek borusunun karın içindeki boyu uzatılır.
Cerrahi seçenekler açık cerrahi yöntem ya da laparoskopik olarak ayapılabilir. Hangi yöntemin yapılacağı yine hastanın durumu ve hekimin tecrübe ve seçimine bağlıdır.
Gastroözofageal reflü hastalığında laparoskopik ameliyat çocuklarda uygulanabilir mi avantajaları varmı dır?
Çocuklarda reflünün laparoskopik tedavisi videoskopik teknoloji ve gelişmelere dayanır. Özellikle, bebek ve çocuklar için tasarlanmış araçların geliştirilmesi ile mümkün hale gelmiştir. Avantajları hastanede kalış süresinin azalması, daha kısa yara iyileşmesi içerebilir.
Laparoskopik cerrahi sonrası hasta 2-3 gün hastanede kalır, ertesi gün ağızdan beslenir. Hastaların ameliyat sonrasında önceden yaptığı gıda rejimlerine ve sosyal tedbirlere gerek kalmaz. Bu hastalarda bizim yeterli laparoskopik ameliyat tecrübemiz vardır ve sonrasında uzun dönem ameliyat başarımız %95'in üzerindedir.
Reflü hastalığının yemek borusu kanseri ile ilişkisi var mı?
Bebek ve çocuklarda böyle bir durum sözkonusu değildir. Ancak tedavi edilmez ise erişkin yaşlarda görülebilir. Erişkinlerde reflü hastalığı ile yemek borusunun alt uç kanserleri arasında ilişki vardır. Fakat kanser gelişme olasılığı son derece düşüktür ve bazı öncül bulgulardan sonra ortaya çıkar. Mide içerisinden yemek borusuna sürekli olarak kaçan asit ve özellikle safra yemek borusunun iç döşemesinde değişikliğe yol açar. Yemek borusunun hücreleri asit ve safranın yaptığı tahribattan korunmak için midenin asit ve safraya dayanıklı hücreleri gibi olmaya çalışır ve onları taklit eder. Bu taklit hücrelere “Barret” denir. Barret hücrelerinde değişiklikler sonrası kanser öncesi “displazi” hücreleri ortaya çıkar. Reflü hastalarının %10’ da Barret özofagus gelişir.
Bu hastaların da %3-7’de displazi gelişimi görülebilir. Barret özofagus olan hastaların biyopsi ile yıllık veya en azından 3 yılda bir takibi gerekir. Sürekli ilaç kullanımı Barret ozofagusu olan vakalarda kanser gelişimini %100 oranında engellemez. Bunun en önemli nedeni ilaç tedavisi ile asit kaçışının önlenmesine karşın safra ile temasın engellenememesidir. Cerrahi tedavi hem asit hem de safranın mideden yemek borusuna kaçışını engelleyerek daha koruyucu bir tedavi sağlar.
Gastroözofageal reflü hastalığında ameliyat sonrası oluşabilecek sorunlar nelerdir?
Tecrübeli kişiler tarafından yapıldığında sonuçlar genelde çok iyidir. Ancak özellikle nörolojik problemleri olan hastalarda bazı sorunlarla karşılaşılabilir. Bunlar; ameliyatın başarısız olması ve reflünün tekrarlaması, Ameliyat yerinde darlık ve yutma güçlüğü, paraözofageal herni, yara enfeksiyonu, kanama, barsak yapışıklıkları ve hastanın geğirememesine bağlı Gas Blotting dediğimiz durum gelişebilir.
